Þorláksmessa á sunnudaginn.

Gott með skötunni:   Þorlákur Þórhallsson var kjörinn biskup í Skálholti árið 1178 í kaþólskum sið. Fór utan ári síðan til vígslu. Eftirfarandi umsögn er úr vígslu hans: “Biskup hæfir að sé,” sagði hann, lastvar og lærður vel, dramblaus og drykkjumaður lítill, örlátur, skýr og skapgóður, góðgjarn og gestrisinn, réttlátur og ráðvandur, hreinlífur og hagráður, ávítasamur við órækna,” og má sjá að það að það er heilags manns að vera með þeim hætti." (Árni Björnsson: Saga daganna) Má segja að umsögn erkibiskups hafi gegnið eftir.

 

Eftir vígslu varð Þorlákur stjórnsamur um mál kirkjunnar og skírlífi manna. Ástsæll af alþýðum manna vegna mildi sinnar við hana. Fljótlega efir andlát Þorláks urðu teikn um kraftaverk ef á hann var heitið. Leyfði þá  Páll biskup í Skálholti að  að heitið væri á Þorlák. Andlátsdagur Þorláks 23. desember var lögleiddur sem Þorláksmessa árið 1199.

Samkvæmt kaþólskri trú er Þorlákur helgi verndardýrlingur Íslands og fyrstur hérlendra manna sem tekinn var í töl dýrlinga þó ekki væri því lýst af Rómarbiskupi  fyrr 14. janúar 1984, er  Jóhannes Páll páfi II lýsti heilagan Þorlák Verndardýrling Íslands.

Tekið af heimasíðu Kaþólsku kirkjunnar:

 

Þorláks helga, sem er verndardýrlingur Íslands, er minnst tvo daga ársins hér á Íslandi. Í 20. júlí, er hátíð upptöku heilags dóms hans og 23. desember er andlátsdagur hans.

Þorlákur fæddist á Hlíðarenda í Fljótshlíð. Hann hlaut góða menntun í Odda á Rangárvöllum, en þangað fluttist hann. Hann virðist hafa tekið prestvígslu, áður en hann náði tvítugsaldri.

Biskupsembættið reyndist Þorláki ekki auðvelt. Yfirleitt voru prestarnir illa undir embætti sitt búnir. Þorlákur reyndi að bæta þar um.

Margir af hinum fyrri biskupum og prestum voru kvæntir, og prestar virðast hafa talið eðlilegt að taka sér konu. Þorlákur kvæntist aldrei.

Hann lagði mikla stund á bænagerðir og föstur. Á hverjum morgni las hann Maríutíðir og bað fyrir biskupsdæmi sínu.

Eftir 15 vetur á biskupsstóli hyggst Þorlákur hverfa aftur í klaustur sitt. Ekkert varð þó úr þeirri fyrirætlun, því að um það leyti tók hann þá sótt sem leiddi hann til dauða. Eftir hann dó (1193) var hárið hans skorið og varðveitt sem helgur dómur!

Fjórum vetrum eftir andláts Þorláks vitjaði hann í draumi prests eins fyrir norðan og mælti svo fyrir um, að líkami sinn skyldi tekinn úr jörðu og með áheitum prófað, hvort því fylgdi einhver heilagleiki. Presturinn sagði Brandi biskupi á Hólum draum sinn, og fleiri bættust við, sem höfðu orðið fyrir svipaðri reynslu.

Heimildir eru um varðveislu Þorláksskríns í Skálholti allt til loka 18. aldar. Þá var kirkjan rifin 1802 og voru seldir á uppboði ýmsir kirkjugripir meðal annars Þorláksskrín.

Þorlákur var fyrsti Íslendingurinn, sem var tekinn í tölu dýrlinga, þó að því væri ekki lýst yfir í Róm. En hinn 14. janúar 1984 lýsti hinn heilagi faðir, Jóhannes Páll páfi, Þorlák verndardýrling Íslands.

Sú venja að leita til og heiðra þá sem helgir teljast á himnum hefur lifað með kristnum mönnum frá upphafi. Er það ríkur þáttur í helgihaldi kaþólsku kirkjunnar svo og austurkirkjunnar. Þorlákur er nú á himnum, og við ættum að leita liðsinnis hans.

Við getum einnig látið fordæmi hans verða okkur til gagns. Hann var dæmi um mann, sem gerði sér far um að lifa í samræmi við kenningar Krists og náði langt í þeirri viðleitni.

Þorlákur helgi, bið fyrir oss.